Mavi Kart Nedir?
Türk
vatandaşlarına tanınan bazı haklardan yararlanmak üzere, doğumla Türk vatandaşı
olup da çıkma izni almak suretiyle vatandaşlığını kaybedenler ile bunların 5901
sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 28 inci maddesinde belirtilen altsoylarına
verilen resmi belgedir.
Mavi
Kart Tarihçe
Özellikle
Avrupa ülkelerinde gereke çifte vatandaşlığın tanınmaması gerekse Türk
vatandaşlarımız bulundukları ve çalıştıkları ülkelerde daha iyi yaşam
şartlarına kavuşmak, ekonomik, sosyal ve siyasal haklardan yararlanmak amacı
ile başka bir devlet vatandaşlığına geçmek istemeleri çeşitli sorunları
beraberinde getirmiştir. Türk vatandaşlığından çıkma izni alan kişilerin nüfus
kütüklerindeki kayıtları kapatılıp yabancı muamelesine tabi tutuldukları için,
ancak kendi ülkelerinde yabancı durumuna gelmekte ve kanunların yabancılara
tanıdığı ölçüde çeşitli haklardan yaralanabilmektedirler. Sosyal, ekonomik ve
kültürel birçok açıdan kendi ülkelerinde yabancı konumuna düşmek beraberinde
farklı sorunları getirmektedir. Diğer yandan yurt dışında Türk vatandaşların
zorunluluk nedeniyle bulundukları ülke vatandaşlığını tercih etmemeleri bu kez
o ülkede elde ettikleri hakların yitirilmesine yol açmaktadır. İşte bu iki
sorunun çözülmesi amacıyla 1995 yılında 403 sayılı Kanunda bazı düzenlemelerin
yapılması ihtiyacı ortaya çıkmıştır.
Eski
adı verilen belgenin rengi nedeniyle “Pembe
Kart” olarak bilinen, 4112 sayılı Türk
Vatandaşlığı Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanunla (Resmî Gazete:
12.6.1995 Sayısı: 22311, Kabul Tarihi: 7.6.1995) yapılan ilk düzenlemede;
“Yabancı muamelesi ve saklı tutulan haklar” aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.
Madde 29 - Bu Kanun gereğince Türk
Vatandaşlığını kaybeden kişiler, kayıp tarihinden başlayarak yabancı
muamelesine tabi tutulur. Ancak, doğumla Türk vatandaşlığını kazanmış olup da
sonradan Bakanlar Kurulundan çıkma izni almak suretiyle yabancı bir devlet
vatandaşlığını kazanan kişiler ve bunların kanunî mirasçıları, Türkiye Cumhuriyeti’nin
millî güvenliği ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla ülkede
ikamet, seyahat, çalışma, miras, taşınır ve taşınmaz mal iktisabı ile ferağı
gibi konularda Türk Vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam
ederler. 33 ve 35 inci maddeler hükümleri saklıdır. (Mülga 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu/ Madde: 29,
7.6.1995 tarihli düzenleme)
2004
yılında 5203 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin
Kanunla (Resmî Gazete: 06.07.2004 Sayısı: 25514, Kabul Tarihi:
29.06.2004) yapılan düzenlemede kanun maddesi yeniden gözden geçirilmiş, Mavi
Kart sahiplerinin hangi kamu hakları dışında tutulacağı açıkça belirtilmiştir.
Madde 29 - Bu Kanun gereğince Türk
vatandaşlığını kaybeden kişiler, kayıp tarihinden başlayarak yabancı
muamelesine tâbi tutulur. Ancak doğumla Türk vatandaşı olup da, İçişleri
Bakanlığından vatandaşlıktan çıkma izni alanlar ve bunların vatandaşlıktan
çıkma belgesinde kayıtlı reşit olmayan çocukları; Türkiye Cumhuriyetinin millî
güvenliğine ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla, askerlik hizmetini
yapma yükümlülüğü ve seçme-seçilme, kamu görevlerine girme ve muafen araç veya
ev eşyası ithal etme hakları dışında, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış
hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere
tâbi olmak şartıyla Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya
devam ederler. Kanunun 33 ve 35 inci madde hükümleri saklıdır. (Mülga 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu / Madde:
29, 29/06/2004 tarihli düzenleme)
2009
yılında 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunun çıkarılması nedeniyle Mavi
Kartlara ilişkin hüküm eski Kanundaki kısıtlamalar kaldırılarak yeniden
düzenlenmiştir. (5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu, Resmî Gazete: 12.06.2009
Sayısı: 27256, Kabul Tarihi: 29.05.2009)
Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını
kaybeden kişilere tanınan haklar
Madde 28- (1) Doğumla Türk vatandaşı olup
da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve kendileri ile
birlikte işlem gören çocukları; millî güvenliğe ve kamu düzenine ilişkin
hükümler saklı kalmak kaydıyla askerlik hizmetini yapma yükümlülüğü, seçme ve
seçilme, kamu görevlerine girme ve muafen araç veya ev eşyası ithal etme
hakları dışında, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu
hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabi olmak şartıyla Türk
vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam ederler. (5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu, Madde: 28, 2009
yılında yapılan düzenleme)
2012
Yılında yapılan yeni düzenleme ile hem 5901 sayılı Kanunda çok daha ayrıntılı
düzenlemeler yapılmış, hem de 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunuyla Mavi
Kartılar Kütüğünün oluşturulması sağlanmıştır. (6304 sayılı Seçimlerin Temel
Hükümleri Ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanun, (Resmî Gazete: 18.05.2012 Sayısı: 28296, Kabul Tarihi:
09.05.2012)
Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını
kaybeden kişilere tanınan haklar
Madde 28 –(Değişik: 9.5.2012-6304/14 md.)
(1) Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma
izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve üçüncü dereceye kadar
olan altsoyları, bu maddede belirtilen istisnalar dışında Türk vatandaşlarına
tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam ederler. Millî güvenliğe ve kamu
düzenine ilişkin hükümler saklıdır.
(2) Bu madde kapsamında bulunan kişilerin,
seçme ve seçilme, muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları ile askerlik
hizmetini yapma yükümlülüğü yoktur. Bu kişilerin sosyal güvenliğe ilişkin
kazanılmış hakları saklı olup bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki
hükümlere tabidirler.
(3) Bu madde kapsamında bulunan kişiler,
bir kadroya dayalı ve kamu hukuku rejimine tabi olarak asli ve sürekli kamu
hizmeti görevlerinde bulunamazlar. Ancak kamu kurum ve kuruluşlarında işçi,
geçici veya sözleşmeli personel olarak çalıştırılabilirler.
(4) Bakanlar Kurulu gerekli görmesi
halinde üçüncü dereceden itibaren hangi dereceye kadar olan altsoyların bu
maddede tanınan haklardan faydalanabileceğini belirleyebilir.
(5) Bu madde hükümlerinden yararlanacak
olan altsoyun, üstsoyu ile soy bağını belgelendirmesi şarttır.
(6) Bu madde kapsamında bulunan kişilere,
talepleri halinde bu maddede belirtilen haklardan faydalanabileceklerini
gösteren Mavi Kart düzenlenir. Bu Kart, 21/2/1963 tarihli ve 210 sayılı Değerli
Kağıtlar Kanunu kapsamındadır.
(7) Bu maddenin sağladığı hakların
kullanılmasında Mavi Kartın ibrazı yeterlidir. Kartın ibraz edilememesi
durumunda Kimlik Paylaşımı Sistemi aracılığıyla Mavi Kartlılar Kütüğünden
alınacak kayıt örneği ve uyruğunda bulunulan devlet makamlarınca verilmiş
kimlik bilgilerini gösteren belge ile işlem yapılır. Bu kişilerin kimlik
bilgilerinde değişiklik olması durumunda uyruğunda bulunduğu devlet makamından
alınmış eski ve yeni kimlik bilgilerini gösteren belgenin usulüne göre tasdik
edilmiş Türkçe tercümesi ile birlikte ibrazı zorunludur.
(8) Bu madde kapsamında bulunan kişilere
Bakanlığın tespit edeceği esaslar çerçevesinde kimlik numarası verilir. Türkiye
Cumhuriyeti kimlik numarası aranan yerlerde bu kimlik numarası kullanılır.
(9) Mavi Kartın düzenlenmesi ve
dağıtılması ile Mavi Kartlılar Kütüğünün elektronik ortamda tutulmasına ilişkin
usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.
(10) Kamu kurum ve kuruluşları, bu madde
hükümlerinin uygulanması amacıyla her türlü tedbiri alır ve gerekli düzenlemeleri
yapar.
5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu
Mavi Kartlıların kayıtları
(1) Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma
izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve bunların 5901 sayılı
Kanunun 28 inci maddesinde belirtilen altsoyları, Genel Müdürlükçe elektronik
ortamda tutulan Mavi Kartlılar Kütüğüne kaydedilir. Bu Kütüğe kaydedilenler,
her türlü nüfus olaylarını yurt içinde nüfus müdürlüklerine, yurt dışında ise
dış temsilciliklere beyan etmekle yükümlüdürler. (5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu Madde 8/A – (Ek:
9/5/2012-6304/12 md.)
